Czy zabytkowy piec ma tylko stać w kącie i pięknie wyglądać? Czy ma być jak najbardziej zbliżony do oryginału i przetrwać w niezmienionej formie jak najdłużej? Jeżeli ma stać w salach muzeów czy ważnych urzędów, to oczywiście tak. Tu najważniejsze będą wartości historyczne i artystyczne, a nie odwieczne funkcje pieca – dawanie ciepła ludziom.
Więcej artykułów o podobnej tematyce znajdziesz w dziale PIECE KAFLOWE.
Ale jeżeli piękny zabytkowy piec ma się znaleźć w salonie domu, który żyje? W takim wnętrzu priorytety są już inne. Piec, oczywiście, może być tylko pięknym meblem – prawie zawsze nowoczesne ogrzewanie czy nawet klimatyzacja w tym salonie już są. Mimo to często klienci, którzy już się zdecydowali na zabytkowy piec, chcą, aby zabytek również grzał.
Nie tylko symboliczne, ale naprawdę, efektywnie. Bardzo, bardzo rzadko stan stuletnich kafli pozwala na odtworzenie tradycyjnego pieca opalanego węglem. Częściej można zastosować ogrzewanie elektryczne, ale to ciągle nie to! Wiele lat nie podejmowałem się połączenia nowoczesnego wkładu kominkowego z żaroodporną szybą, zamykającą najbardziej zaawansowane technicznie paleniska, z zabytkowymi kaflami i formą pieco-kominka. Otwarte paleniska, bezpośrednio nawiązujące do dziewiętnastowiecznych pieco-kominków, realizowałem wielokrotnie, ale układ z szybą nieco pogardliwie nazywany przez zdunów „telewizorem” – takiego rozwiązania unikałem. Dopiero sąsiad, który dosłownie za ścianą gruntownie przebudowywał międzywojenną willę, namówił mnie na próbę połączenia w zabytkowym pieco-kominku walorów technicznych i estetycznych przy zachowaniu jego wartości historycznych. W tym przypadku miałem pewną swobodę działania, jeśli chodzi o wartości historyczne i obowiązujące doktryny konserwatorskie.
Piec, który zaproponowałem sąsiadowi, był kompilacją elementów z różnych pieców z końca XIX wieku oraz z pierwszych lat wieku XX. Starałem się harmonijnie je zestawić w formie pieco-kominka. Dom jest, oczywiście, wyposażony w centralne ogrzewanie, ale kominek miał ogrzewać salon połączony z kuchnią, klatkę schodową i jedną sypialnię na piętrze, co miało znacznie skrócić okres grzewczy i zużycie gazu. Zastosowano wkład stalowy Spartherm MINI Z1 z płaszczem grzewczym. Już na etapie koncepcji pojawiły się poważne ograniczenia. Salon jest dość wąski i piec nie mógł być zbyt mocno wysunięty przed ścianę traktową. Dodatkowo utrudniał sytuację fakt, że ze względów estetycznych cofnąłem szybę drzwiczek wkładu o kilkanaście centymetrów w stosunku do ściany frontowej pieca. Na szczęście przez szereg miesięcy mogłem współpracować z ekipą remontową i udało się wykonać, zabezpieczony odpowiednią konstrukcją, otwór przebijający ścianę traktową obok dobudowanego wcześniej komina. Pozwoliło to zmieścić właściwie całą „głębokość” wkładu MINI Z1 (58 cm) w grubości ściany traktowej. W rezultacie piec w partii bazy wysunięty jest przed ścianą niecałe 30 cm.
Po drugiej stronie ściany, nad dolną częścią schodów, wykonałem ze współczesnych białych kafli „ciętych” z wytwórni w Stalowej Woli ścianę pieca o uproszczonej kompozycji. Jako zwieńczenie zastosowałem kopię neobarokowego zwieńczenia, analogicznego do części frontowej od strony salonu. Poniżej biegu schodów, przecinających tę „drugą stronę” pieca, umieszczony jest wlot powietrza „chłodzącego” wkład kominkowy (w części frontowej nie byłoby miejsca na dostatecznie duży otwór bez zaburzenia kompozycji pieco-kominka).
arch. Andrzej Karbowski
